روستای نابینایان؛ راز و رمز میراث ۳۰۰ ساله «چهار برج»
تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۵۲۷۵۷۹
چهار برج روستایی از توابع شهرستان اسفراین در خراسان شمالی است که تولد نوزادانی نابینا سبب معروفیت آن شده و تا امروز باوجود پایان این رنج دیرینه همچنان تلاش برای پیشگیری از بیماری ادامه دارد.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: روستای چهار برج با داشتن ۶۳۱ خانوار و دو هزار و چهار نفر جمعیت، بیشترین جمعیت نابینا در خراسان شمالی را به علت یک ژن نهفته به خود اختصاص داده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این ژن نهفته با قدمت ۳۰۰ ساله به دلیل اعتقاد به ازدواج فامیلی بروز کرده است که با تلاش تیم‌های پزشکی برای پیشگیری از نابینایی در حال حاضر ۳۱ نفر از اهالی روستای چهار برج نابینا هستند. تا چند سال گذشته تعداد افراد نابینا بیش از صد نفر بوده است و چنانچه این بیماری ژنتیکی کنترل نمی‌شد امروز شاهد آمار بالایی از این بیماری دیرینه می‌بودیم.
۲۰ سال پیش برای یافتن علت این بیماری در چهار برج چندین گروه از ژاپن، انگلستان و ایران به فعالیت پرداختند که درنهایت ژن این بیماری با تلاش دکتر نور محمد قیاسوند و همکارانش در سال ۸۷ کشف شد. قیاسوند از پزشکان متخصصی بود که چند ماهی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این روستا سفر و ضمن تحقیقات پیشنهاد تشکیل یک مرکز تخصصی را برای جلوگیری از افزایش نابینایی ارائه کرد.
وی که مسئول بخش ژنتیک و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه میشیگان بود در تحقیقات خود دریافت که مشکل کروموزومی در این منطقه وجود ندارد اما به‌نوعی در منطقه شایع شده بود که به دلیل آب و محیط نوزادان نابینا به دنیا می‌آیند و حتی دام‌ها نیز نابینا هستند.
همین مسئله سبب مهاجرت و معضلات اقتصادی بسیاری در منطقه شده بود و محصولات آن منطقه خریداری نمی‌شد و همچنین باعث بیکاری افراد زیادی در این روستا شده است.
این پزشک متخصص پس از تحقیقات زیاد که با مشکلات بسیاری همراه بود، توانست ژن عامل این بیماری را کشف کند. البته پیش‌ازاین بخشی از یافته‌های این تحقیق در مجلات علمی متعدد به چاپ رسیده و سبب شده بود که دو کشور ژاپن و انگلستان از این تحقیقات استفاده کنند.
از آن زمان با کمک دکتر قیاسوند امکان پیشگیری از این نابینایی با انجام آزمایش تشخیصی (قبل از ازدواج و قبل از تولد) در دانشگاه شهید بهشتی تهران فراهم‌شد، با این امکانات ازدواج‌های پرخطر، پیش از انجام عقد شناسایی و افراد از طریق مشاوره ژنتیک اطلاعات لازم را کسب می‌کنند.
شایعه حیوانات نابینا
پیش از کشف این بیماری و پیشگیری آن، برخی از حیوانات در چهار برج نابینا متولد می‌شدند که برخی از اهالی این روستا عقیده داشتند آلودگی خاک و آب سبب این بیماری شده و یا نابینایی اهالی روستا، روی حیوانات نیز تأثیر گذاشته است.
اما پس از تحقیقات انجام‌شده مشخص شد نابینایی حیوانات ربطی به انسان ندارد چون نابینایی بیماری مشترک بین انسان و حیوان و قابل‌انتقال نیست، بلکه این حیوانات همانند دیگر مناطق به علت‌های مختلف نابینا به دنیا می‌آیند و ازنظر پزشکان این فرضیه کاملاً رد شد.
یکی از اهالی روستای چهار برج در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: پیش از انجام تحقیقات توسط تیم پزشکی این بیماری برای برخی از جوانان روستا دغدغه شده بود به‌طوری‌که از ازدواج خودداری می‌کردند.
مجتبی محمدی می‌افزاید: جوانانی که در این روستا تصمیم به ازدواج می‌گرفتند با مشاوره‌هایی که انجام می‌شد، آزمایش تشخیص قبل از تولد را انجام می‌دادند.
پایان چشم‌انتظاری برای تولید نوزاد نابینا
وی می‌گوید: از ۱۰ سال گذشته تا به امروز دیگر شاهد تولد نوزاد نابینا در این روستا نبوده‌ایم و درواقع چشم‌انتظاری برای تولد نوزاد سالم به پایان رسیده اما همچنان اهالی روستا این دغدغه رادارند تا شاید فرزندی نابینا متولد شود.
چشم‌انتظاری برای تولد نوزاد سالم به پایان رسیده اما همچنان اهالی روستا این دغدغه رادارند تا شاید فرزندی نابینا متولد شود.این فرد چهار برجی بیان می‌کند: به گفته پزشکان این ژن هنوز به‌طور کامل از بین نرفته است چون در بدن مردم روستای چهار برج وجود دارد فقط می‌توان کنترل کرد تا شاهد نوزاد نابینا نباشیم.
یکی دیگر از اهالی روستای چهار برج در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: پس از کشف علت این بیماری برای پیشگیری از نابینایی آزمایش به‌طور رایگان برای تمام افراد انجام می‌شود اما برخی به دلیل عدم اطلاع‌رسانی گسترده، بعد مسافت و هزینه مسافرت به تهران از انجام به‌موقع آزمایش صرف‌نظر می‌کردند.
صادقی می‌گوید: تا ۱۰ سال گذشته در بعضی مواقع بعد از انجام آزمایش قبل از تولد و مشخص شدن نابینایی جنین و اراده زوجین برای سقط‌جنین مبتلابه علت مشکلات خاصی زوجین موفق به سقط‌جنین نمی‌شدند و درنتیجه علی‌رغم این پیشرفت علمی بازهم شاهد تولد نوزادان نابینا در روستای چهار برج بودیم.
یکی دیگر از اهالی روستای چهار برج می‌گوید: چند سالی از شایعه‌ها و حرف‌وحدیث‌هایی که درباره روستای چهار برج می‌گفتند راحت شده‌ایم و رفت‌وآمدها به روستا و حتی ازدواج‌ها راحت انجام می‌شود.
جهانی اظهار می‌کند: پیش‌ازاین هیچ‌کسی حاضر نبود با دختر و پسری از روستای چهار برج وصلت کند اما الآن با روستاهای همجوار رفت و آمد داشته و شاهد ازدواج‌های زیادی هستیم.
وی می‌افزاید: تفکر اینکه چهار برج روستایی با آب‌وهوای آلوده است کاملاً برطرف شده، اگر تیم پزشکی به این روستا سفر نمی‌کرد علاوه بر اینکه آمار نابینایی بالا می‌رفت به لحاظ اقتصادی تمام مردم این روستا به فلاکت می‌افتادند چون هیچ‌کسی حاضر به خرید از محصولات ما نبود حتی آب چهار برج را استفاده نمی‌کردند.
نابینایی در «چهار برج» ژنتیکی است
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اسفراین در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: نابینایی در روستای چهار برج ژنتیکی است و با توصیه‌هایی که برای انتخاب همسر و به خصوص در بین فامیل انجام می‌شود طی چند سال گذشته آمار تولد نوزادان نابینا کم شده است.
در حال حاضر مسن‌ترین فرد نابینا در چهار برج ۵۶ ساله که دارای دو فرزند سالم و کم سن ترین ۱۰ ساله است.عباس نیک‌روش می‌گوید: خوشبختانه با مشاوره‌ها و آزمایش ژنتیکی که انجام می‌شود آخرین نوزاد نابینایی که اهل چهار برج بود در سال ۸۶ در تهران متولد شد. پدر و مادر این کودک از اهالی روستای برج هستند.
نیک‌روش می‌افزاید: در حال حاضر مسن‌ترین فرد نابینا در چهار برج ۵۶ ساله، دارای دو فرزند سالم و کم سن ترین ۱۰ ساله است.
وی تصریح می‌کند: بر اساس تحقیقات، روستای چهار برج تنها منطقه‌ای در ایران است که اهالی آن دارای چنین بیماری بودند و نمونه آن در جای دیگری مشاهده نشده و همین امر سبب معروفیت این روستا در کشور شده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اسفراین بیان می‌کند: اهالی روستای چهار برج از نژاد کرمانج هایی هستند که مهاجرت کرده‌اند. برای بررسی علت این بیماری و یا اینکه اهالی دیگری در خارج از ایران دچار چنین بیماری هستند باید بررسی دقیق‌تر در زادگاه اولیه آنان صورت گیرد.
نیک‌روش می‌گوید: بر اساس گفته‌ها، زادگاه اولیه کرمانج در غرب کشور، آذربایجان غربی یا ترکیه بوده که برای علت این بیماری باید در آن منطقه‌ها جست‌وجو کرد.
وی عنوان می‌کند: پس از مشاوره ژنتیک و ازدواج چنانچه با آزمایش مشخص شود فردی دارای جنین نابینا است قبل از چهارماهگی مجوز سقط داده می‌شود.
این مسئول درباره شایعه حیوانات نابینا در چهار برج می‌گوید: فرم نابینایی در حیوانات با انسان کاملاً متفاوت است، موضوع نابینایی حیوانات در روستای چهار برج در سال ۷۰ مطرح بود که پس‌ازآن ارتباط آن با انسان رد شد.
تأسیس دانشکده علوم پزشکی اسفراین
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اسفراین بابیان اینکه دانشکده علوم پزشکی اسفراین به‌زودی افتتاح می‌شود، می‌گوید: با تأسیس این دانشکده و تجهیز آزمایشگاه ژنتیک، خدماتی همچون مشاوره ژنتیک و شناسایی ناقلان به ساکنان روستای چهار برج داده می‌شود.
نیک‌روش اظهار می‌کند: با تأسیس این دانشکده می‌توان خدمات ژنتیک را دقیق‌تر ارائه بدهیم به‌طوری‌که با مشاوره، جوانان روستای چهار برج بتوانند ازدواج خویشاوندی داشته باشند.
وی می‌افزاید: پس از تأسیس دانشکده علوم پزشکی اسفراین به‌تدریج علاوه بر اهالی چهار برج به تمام افراد روستاهای مجاور آن نیز آزمایش و مشاوره ارائه خواهد شد.
ارائه خدمات خاص به نابینایان
معاون توان‌بخشی بهزیستی خراسان شمالی هم در گفتگو با خبرنگار مهر درباره خدماتی که به نابینایان روستای چهار برج و تمام نابینایان استان ارائه می‌شود، می‌گوید: نابیناها همانند تمام مددجویان بهزیستی پس از تشکیل کمیسیون پزشکی نسبت به نوع نابینایی که ضعیف و یا شدید باشد از خدمات خاص بهره‌مند می‌شوند.
سارا براتی می‌گوید: بهزیستی به نابینایان برای هزینه درمان، مناسب‌سازی منزل، مناسب‌سازی محل کار، معرفی به بیمارستان، هزینه مدرسه و دانشگاه خدمات ارائه می‌دهد.
منبع: مهر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۵۲۷۵۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فارسیان، پلکانی به بلندای تاریخ
ایسنا/گلستان فارسیان روستایی زیبا و تاریخی با معماری کم‌نظیر و پلکانی دراستان گلستان است که کوه‌های بلند، همچون مادری مهربان آن را در آغوش گرفته و از گزند زمان محفوظ داشته است.
روستای فارسیان برخلاف بعضی دیگر از روستاهای معروف شمال کشور، اسم و رسم چندانی پیدا نکرده و همین موضوع باعث شده تا جذابیت‌های آن بکرتر و تازه‌تر از روستاهای دیگر منطقه باشد. به لحاظ زیبایی می‌توان این روستا را با روستای ماسوله مقایسه کرد با این تفاوت که فارسیان خلوت‌تر است و فضایی دنج و دوست‌داشتنی در اختیار گردشگران قرار می‌دهد.
این روستا دقیقاً در ۲۲کیلومتری قسمت شرقی گالیکش قرار دارد و به همین دلیل نیز گاهی به آن روستای فارسیان گالیکش گفته می‌شود. اولین چیزی که در بازدید از این روستا به چشم شما می‌خورد، معماری پلکانی خانه‌های این روستاست. البته دلیل پلکانی بودن این روستا، قرارگرفتن آن در دامنه‌های شمالی البرز است. همسایگی این کوه‌ها با پارک ملی گلستان باعث شده تا دامنه کوه‌های البرز از این جنگل بی‌نصیب نماند و از درختان افرا و بلوط پوشیده باشد.
به لطف چنین نعمتی، اهالی این روستا در مکانی زندگی می‌کنند که اطراف آن را کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده‌ای فرا گرفته و دامنه این کوه‌ها به برکت درختان، جاذبه‌ای خاص و دیدنی پیدا کرده است. روستاهای «کیارام» و «فرنگ» را می‌توان از روستاهای همسایه فارسیان نام برد که این روستاها نیز جذابیت‌های بصری زیادی دارند.
معماری پلکانی و آب و هوای مطبوع فارسیان
درنتیجه کوه‌های سربه‌فلک کشیده‌ای با دامنه‌های سرسبزی که این روستا را در آغوش گرفته‌اند، آب‌وهوای این روستا کوهستانی و معتدل است و تابستان‌های بسیار خنکی دارد. به همین دلیل فارسیان به منطقه‌ای ایده‌آل برای مسافران و عشایر کوچ‌نشین در فصل تابستان تبدیل شده است. این روستا مسیری خوش آب‌وهوا دارد و همجواری این روستا با جنگل ابر باعث شده تا گردنه‌های زیبا و مناظرییلاقی چشم‌نوازی پیش‌روی گردشگران قرار بگیرد.
از آب‌وهوای پاک و دل‌انگیز این روستا که بگذریم به معماری زیبا و خاص آن می‌رسیم که باعث شده تا این روستا به لحاظ زیباشناختی نیز جاذبه‌ای خاص و فراموش‌نشدنی برای گردشگران داشته باشد. جاذبه‌ای که از آن صحبت می‌کنیم درواقع معماری پلکانی برخی از منازل این روستا است. در اینجا نیز مثل سایر روستاهای پلکانی ایران گویا خبری از حیاط مستقل در این خانه‌های روستا نیست و سقف هر خانه، کاربرد حیاط خانه همسایه منزل جلویی را دارد.
تپه «قنبر آباد» و آبشار «کبوتر خانه»
روستای فارسیان در دل طبیعت قرار دارد و به هر طرف که نگاه کنید، جلوه‌ای از هنرنمایی مادر طبیعت در پیش‌روی شما قرار می‌گیرد. از یک طرف کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده پیش‌روی شما قد کشیده و از طرف دیگر جنگل‌های سرسبز صف کشیده‌اند. در اطراف این روستا چشمه‌های بی‌شماری است که از دل زمین می‌جوشد و آبی زلال و گوارا به شالیزارهای منطقه هدیه می‌کند.
تپه «قنبرآباد» فاصله چندانی با روستا ندارد. پس از بازدید از این تپه، راه آبشار «کبوتر خانه» را در پیش بگیرید و لحظاتی خاطره‌انگیز را در کنار این آبشار پنج طبقه تجربه کنید. در میان این روستا رودخانه‌ای با آبی گوارا جریان دارد که آب ۲۵ چشمه به داخل آن می ریزد.
دشت فارسیان و اسب‌های رام نشدنی
روستای فارسیان، بهشت علاقه‌مندان به طبیعت است. در کنار مناظر طبیعی که پیش‌روی گردشگران قرار می‌دهد، دشتی سرسبز در اطراف این روستا وجود دارد که اسب‌های وحشی در آن آزادانه می‌تازند. بی‌شک یکه‌سواران علاقه‌مند اسب و سوارکاری، مات و مبهوت این منظره دیدنی می‌شوند. این دشت نزدیک به ۷ کیلومتر از این روستا فاصله دارد و در مسیر رسیدن به این دشت با راهی ناهموار طرف هستید که خودروهای معمولی از آن عبور نمی‌کنند. در نتیجه باید پاشنه کفش‌های خود را بالا بکشید و با پای پیاده مسیر دشت را در پیش بگیرید.
غذاهای محلی فارسیان
یکی از بامزه‌ترین لذت‌های سفر خوردن خوراکی‌های محلی است. خوشبختانه در این زمینه نیز اهالی فارسیان هنر خود را نشان داده‌اند و خوراکی‌های خوشمزه این خطه زبانزد خاص و عام است. حتماً خوراکی‌های خوشمزه‌ای مانند «اشکنه کشک»، «آش شله»، «حلیم»، «چنگالی»، «اشکنه گوجه»، «آش خمیر» و «خورشت گوجه‌ریز» را امتحان کنید. طعم لذیذ این خوراکی‌ها برای همیشه زیر دندان شما باقی بماند.
معماری بی‌نظیر فارسیان
ظرافت‌های معماری این روستا نسبت به روستاهای همجوار زبانزد خاص و عام است. به رغم اینکه جمعیت چندانی ندارد، در بسیاری از کوچه‌های روستا یک تنور ایجاد شده تا اهالی برای تهیه نان راه زیادی را در کوچه و پس‌کوچه‌های روستا طی نکنند. مسئولیت نگهداری این تنورها در میان اهالی هر محله تقسیم شده و هر روز یکی از همسایه‌ها به تنور رسیدگی می‌کند. جالب است بدانید در کنار معماری پلکانی برای خانه‌های روستا، مقدار زیادی از کوچه‌ها نیز سقف دارند. بالای این کوچه‌ها یکی از اهالی زندگی می‌کند و پایین آن در اختیار همه مردم روستاست. در زبان محلی به این راهروها، «سابات» می‌گویند. ساخت این «سابات‌ها» داستان خاص خودش را دارد.
در واقع می‌شود گفت این تونل‌ها، پناهگاه امنی برای رفت و آمد در روزهای بارانی است. البته از قرار معلوم سال‌ها پیش که در این روستا خبری از آب لوله‌کشی نبود، دخترکانی که آب از چشمه می‌آوردند، برای گذر از میان قسمت‌های مختلف روستا به چشمه از این «سابات‌ها» عبور می‌کردند. به همین دلیل نیز در قسمت‌هایی از این مسیرها، مکانی با نام «دخترنشین» قرار دارد. این مکان برای نشستن و استراحت دخترکانی است که ظرف سنگین آب را حمل می‌کردند. هرچند این روزها خبری از آوردن آب از چشمه در این روستا نیست؛ اما باز هم بعدازظهر که فرا می‌رسد زنان و دختران روستا به همراه کودکان در مکان این «دخترنشین‌ها» دور هم جمع می‌شوند و خستگی در می‌کنند.
صنایع دستی روستای فارسیان گلستان
موسیقی جایگاه ویژه‌ای در روستای فارسیان دارد. سازهای مورد استفاده در روستا شامل نی، دوتار شمال خراسان، سرنا و تنبک است. علاوه بر کاربرد در زندگی روزمره، سرنا و تنبک در مراسم عروسی و نی در مراسمات عزاداری هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. از هنرهای سنتی و صنایع دستی روستا هم می‌توان به پرده گل‌دوزی، چادر شب‌بافی و دوخت لباس‌های کرباس اشاره کرد. نان محلی، شال و چادر شب، نوعی حوله از جنس ابریشم مصنوعی، انواع خشکبار و ترشیجات از جمله سوغاتی‌هایی است که در این روستا یافت می‌شوند. گفتنی است فارسیان برنج خوب و مرغوبی هم دارد که با آب چشمه کشت می‌شود، ولی کاشت و برداشت آن دیر انجام می‌گیرد.
آداب و رسوم روستای فارسیان گلستان
چنان‌که گفتیم در گذشته‌های دور اقوامی از عشایر استان فارس و سبزوار بـه این روستا مهاجرت کردند و زبان‌های فارسی و ترکی قزلباش را به این روستا آوردند. پس از گذشت حدود هزاران سال، اهالی روستا همچنان به اصالت خود پایبند بوده و هنوز هم به زبان ترکی (قزلباش) با هم صحبت می‌کنند. ساکنین روستا، فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود را دارند. اهالی روستا را بازماندگان طایفه‌هـایی تشـکیل مـی‌دهنـد کـه درحال حاضر به لحاظ ساختار اجتماعی از میان رفتـه و در چـارچوب خـانواده‌هـایی مانند محمودی‌ها، گیلکی‌ها، تنگلی‌ها و رمدان لرهـا در جـای‌جـای روستا سکونت دارند.
آیین‌های زیادی در روستا وجود دارد که بیشتر آنها مربوط به نوروز و آغاز سال نو هستند. تخم‌مرغ زنی یک بازی محلی است که از دو ماه مانده به عید در معابر اصلی روستا برگزار می‌شود. مراسم خاله‌خاله هم مربوط به ۱۰ روز پایانی سال است و طی آن کودکان با شعرخوانی در کوچه‌ها از بزرگترها هدیه می‌گیرند. کشتی‌گیری مردان روستا در معابر اصلی، تاب‌بازی و آوازخوانی دختران و نواختن موسیقی‌های محلی هم از دیگر آیین‌های نوروزی روستای فارسیان‌اند. از جمله مراسمات نمایشی در روستا هم می‌توان به خروس جنگی و گاوبازی که مبارزه‌ی دو گاو با شاخ‌های تیز است اشاره کرد.
انتهای پیام
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت